Tłumaczenia w kontekście hasła "zespół stresu" z polskiego na angielski od Reverso Context: zespół stresu pourazowego Tłumaczenie Context Korektor Synonimy Koniugacja Koniugacja Documents Słownik Collaborative Dictionary Gramatyka Expressio Reverso Corporate PDF | Złożony zespół stresu pourazowego (complex post-traumatic stress disorder, cPTSD) to nowe rozpoznanie, które pojawi się w 11. edycji klasyfikacji | Find, read and cite all the Złożony zespół stresu pourazowego. Nieprzepracowana trauma z dzieciństwa odbija się na zdrowiu psychicznym i emocjonalnym, niejednokrotnie uniemożliwiając funkcjonowanie w dorosłym życiu. I choć konfrontacja z bolesnymi wspomnieniami jest bardzo trudna, a poradzenie sobie z nimi może wydawać się skazane na porażkę, Arielle ZESPÓŁ OSTREGO STRESU Prekursor PTSD (u około 1/3 osób z ASD rozpoznaje się PTSD) Kryteria ASD są ściśle wzorowane na PTSD. Czas od urazu – od 2 dni do 4 tygodni Kryterium dodatkowe w ASD – grupa objawów dysocjacyjnych Właściwie, zespół stresu pourazowego może zdarzyć się każdemu, a każde doświadczenie zespołu stresu pourazowego jest ważne. Nieprawidłowa diagnoza Niektórzy ludzie, którzy mają zespół stresu pourazowego mogą być nieprawidłowo zdiagnozowany z chorobami takimi jak lęk lub depresja . Vay Tiền Trả Góp Theo Tháng Chỉ Cần Cmnd. Co to jest PTSD (zespołu stresu pourazowego)PTSD (ang. post traumatic stress disorder), czyli zespół stresu pourazowego, zaliczamy do grupy zaburzeń lękowych. Rozwija się u osób narażonych na działanie stresora traumatycznego, którym może być sytuacja bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia, śmierć bliskiej osoby lub bycie świadkiem wypadku czy innej sytuacji zagrażającej życiu nawet obcej nam osoby. Wbrew obiegowej opinii, związanej z tym, ze początkowo diagnozowano go głównie u mężczyzn - żołnierzy, może wystąpić u wszystkich ludzi. Syndrom pourazowy występował bardzo często wśród żołnierzy walczących na froncie, nazywano go „szokiem pociskowym”, „zespołem żołnierskiego serca”. Obserwacja weteranów wojny w Wietnamie doprowadziła w 1980 do opracowania kryteriów jest bardzo „sprawiedliwym” zaburzeniem, może wystąpić u każdego, bez względu na płeć, narodowość, wykształcenie. Szacuje się, że u 1 na 11 osób zostanie zdiagnozowany stres pourazowy w ciągu całego życia. Obecnie wiadomo już, że kobiety są dwukrotnie bardziej narażone niż mężczyźni. Czynnikiem predysponującym, aczkolwiek niekonieczny, są cechy osobowościowe (osobowość anankastyczna i borderline), uzależnienie od substancji psychoaktywnych lub wcześniejsze występowanie zaburzeń są także osoby, które słyszą lub widzą traumatyczne wydarzenia, czyli np. przyjeżdżają na miejsce zdarzenia jak osoby pracujące jako strażacy, ratownicy medyczni, psychologowie. Wyklucza się diagnozowanie PTSD u osób, które oglądają miejsce zdarzenia w mediach społecznościowych czy TV, poza tymi osobami, które zawodowo zajmują się oglądaniem miejsc zdarzeń lub słuchają opisów zdarzeń, np. osoby przyjmujące zgłoszenia telefoniczne od ofiar również nową jednostkę chorobową o nazwie złożony zespół stresu pourazowego (c PTSD). Powiązany jest on z przeżywaniem chronicznego stresu w u dzieciO stresie pourazowym u dzieci mówimy, gdy dziecko doświadcza lub jest świadkiem zdarzeń zagrażających jego życiu i zdrowiu lub najbliższych mu osób, jak np. rodzice i rodzeństwo bądź zdarzeń, które dziecko odbiera jako zagrażające życiu i zdrowiu. Zdarzenie to jest dla dziecka tak trudne, że nie umie ono emocjonalnie sobie z nim poradzić, co uruchamia intensywne reakcje fizyczne i psychiczne, które mogą przerażać w równym stopniu, co samo zdarzenie traumatyczne. Należą do nich: przytłaczające poczucie przerażenia i bezsilności, nagły wzrost tętna, drżenie ciała, zawroty głowy, utrata kontroli nad zwieraczami, nadmierna czujność, wzburzenie bądź smutek. Dziecko może zacząć zachowywać się w sposób zdezorganizowany, nieprzewidywalny, często niezrozumiały dla otoczenia. W odróżnieniu od dorosłych, którzy unikają sytuacji skojarzonych z traumą, dzieci mogą w sposób uporczywy powtarzać odgrywanie tragicznego zdarzenia przez zabawę, historie lub PTSDDo najczęściej występujących objawów należą:izolowanie się od otoczenia,nadmierne, nieadekwatne reakcje na bodźce, np. wybuchy gniewuponowne przeżywanie (flashbacks): niezwykle żywe i intensywne wspomnienia dotyczące przebiegu traumatycznego zdarzenia, które pojawiają się niezależnie od woli,koszmary senne związane z traumatyczną sytuacją,anhedonia: niezdolność do odczuwania przyjemności,unikanie sytuacji mogących budzić wspomnienia związane z sytuacją, która spowodowała traumę,myśli samobójcze,zaburzenia snu,kołatanie serca,bóle głowy,przyspieszony oddech,brak zespołu stresu pourazowegoPTSD może rozwinąć się po doświadczeniu wszelkich sytuacji, w których wydawało nam się, że zaraz umrzemy czyli stanu zagrożenia życia własnego lub kogoś innego, może to być wypadek samochodowy, katastrofa lotnicza, napaść lub przemoc fizyczna, seksualna albo emocjonalna, może pojawić się także u ofiar porwania lub tortur, u osób, które były ofiarami klęski żywiołowej. Także procedury medyczne, u wielu kobiet poród jest traumatycznych zdarzeniem, które powoduje rozwinięcie się stresu pourazowego. Nie u każdego, kto doświadczył bądź był świadkiem takiego wydarzenia rozwinie się zaburzenie. Szacuje się, ze stanie się tak u 10-20 proc. osób narażonych na traumatyczne PSTD u dzieciPrzykładowe traumatyzujące zdarzenia mogące być przyczyną rozwijania się PTSD u dzieci są takie same jak u dorosłych, czyli związane z doświadczaniem przemocy psychicznej bądź fizycznej, wypadkami, śmiercią najbliższych. Dodatkowo u dzieci czynnikiem mogącym wpływać na rozwój zaburzenia jest porzucenie przez rodzica, utrata zaufania dziecka do opiekuna, konieczność poddania się bolesnym badaniom lekarskim oraz interwencjom medycznym, rozłąka z opiekunem, np. na czas pobytu w szpitalu lub pozostawanie dziecka w pieczy zastępczej. U starszych dzieci bycie ofiarą przemocy w zespołu stresu pourazowegoDiagnozowaniem zajmują się psychologowie w tym psychotraumatolodzy lub lekarze psychiatrzy. W diagnostyce wykorzystuje się ustrukturyzowane wywiady, skale i kwestionariusze, Kwestionariusz PTSD Salomona, wywiad PTSD Goldsteina, kwestionariusz Carda i kwestionariusz Foy .Zgodnie z kryteriami ICD-11 PTSD może rozwinąć się po ekspozycji na ekstremalnie zagrażające lub przerażające zdarzenie lub serię zdarzeń. Symptomy utrzymują się co najmniej kilka tygodni i powodują poważne zaburzenie w osobistym, rodzinnym, zawodowym, społecznym, edukacyjnym lub innych obszarach funkcjonowania. Ponadto obserwowane są objawy z trzech podstawowych grup związanych z: ponownym przeżywaniem zdarzeń traumatycznych (np. flashbacki), unikaniem myśli i wspomnień o zdarzeniu i chronicznego zauważania zwiększonego aktualnego zagrożenia (nadmierna czujność).Leczenie PTSDWyzdrowienie to stopniowy, ciągły proces. Ile trwa terapia PTSD? Trudno jest określić całkowity czas procesu zdrowienia, jest to bardzo indywidualne. Podkreśla się znaczenie psychoterapii, szczególnie tej w nurcie poznawczo-behawioralnym, choć to także indywidualna dobre rezultaty, choć uznawaną za kontrowersyjną jest metoda przedłużonej ekspozycji, która polega na bardzo szczegółowym, wielokrotnym i mocnym (bo używa się czasu teraźniejszego) opowiadaniu najgorszych przeżyć i dokładnego przebiegu wydarzenia traumatycznego. Obecnie za jedną z najskuteczniejszą formę terapii uznaje się desensytyzację za pomocą ruchów gałek ocznych czyli EMDR. Zalecana jest także psychoedukacja rodzinna, pomaga ona osobom bliskim zrozumieć, przez co pacjent przechodzi, jak reagować i co może wspomóc proces zdrowienia. Czy są leki na PTSD?Leczenie farmakologiczne wprowadzane jest często na początku, gdy objawy związane z np. bezsennością są zbyt silne. Do leków, które mogą okazać się przydatne zaliczamy przeciwdepresyjne, przeciwlękowe i stabilizujące nastrój. Nie ma leków na systematyczną i dobraną do potrzeb psychoterapią ważne niezwykle istotne jest to, aby osoba doświadczająca traumy, pozostawała kontakcie z ludźmi. Izolowanie się od otoczenia może doprowadzi do pogłębienia się objawów dlatego towarzystwo i wsparcie innych jest niezbędne dla powrotu do zdrowia. Zalecane jest np. zostanie wolontariuszem, co pozwoli odzyskać poczucie kontroli i pokonać poczucie bezradności. Wskazane jest dołączenie do grupy wsparcia PTSD. Podkreśla się także wagę aktywności fizycznej, w tym jogi i relaksacji, jako formy wspierającej rozmawiać z osobą, która ma PTSDRozmawiając z osobą, która doświadczyła traumy, bądźmy uważni i wspierający. Bardzo trudno dobrać odpowiednie słowa w rozmowie z osobą z tym zaburzeniem, często sami możemy odczuwać przeciążenie, smutek. Czasami wystarczy obecność, życzliwość i bliskość i gotowość do nieosądzającego wysłuchania. Kilka wskazówek, które mogą być pomocne:Nie nadużywajmy słowa należy bagatelizować zdarzenia ani używać argumentów, typu że „niejedną osobę to spotkało, że przecież żyje, że takie jest życie”.Nie mówmy, że „wszystko będzie dobrze”.Warto pamiętać, ze osobom z PTSD często towarzyszy poczucie winy, dlatego należy powstrzymywać się od osądów typy: „mogłeś po kogoś zadzwonić, głośniej krzyczeć, po co go prowokowałaś”.Nie należy namawiać do mówienia o traumatycznym przeżyciu. Jeśli osoba nie chce o tym mówić, nie wolno nalegać, wypytywać. gdy chce mówić o zdarzeniu – trzeba wysłuchać jej ze zrozumieniem, bez okazywać wsparcie, ciepło i zrozumienie, ofiarować pomoc. Można proponować wspólne spędzanie czasu, aktywność do psychoterapii i szukania profesjonalnej filmy:„Manchester by the sea”„Róża”„53 wojny”„W ułamku sekundy”Polecane książki:„Miłość z kamienia. Życie z korespondentem wojennym” Grażyna Jagielska„Nie zaczęło się od ciebie” Mark Wolynn„Strach ucieleśniony. Mózg, umysł i ciało w terapii traumy” Van Der Kolk BesselPowiązane tematy:Jak rozmawiać z dzieckiem o wojnie?Rozdwojenie jaźni (osobowość wieloraka): przyczyny, objawy i leczenie Osoba, która uczestniczyła w wypadku samochodowym lub była jego świadkiem, doświadczyła napaści albo miała inne, wstrząsające przeżycie, długo nie może dojść do siebie. Często boryka się z nieuzasadnionymi napadami lęku i nie może o tym zdarzeniu zapomnieć. Czy powinna poddać się leczeniu? Jak jej pomóc?Czym jest zespół stresu pourazowego (PTSD)?Zespół stresu pourazowego (Post-Traumatic-Stress-Disorder) należy do zaburzeń lękowych, które rozwijają się na skutek przeżycia przerażającego zdarzenia, zagrażającego życiu. Osoby cierpiące na zespół stresu pourazowego stają się bardzo wrażliwe na doświadczenia codziennego życia i często ponownie przeżywają tragiczne zdarzenie, którego doświadczyli. Mają intensywne, niepokojące myśli i uczucia związane z traumą. Unikają miejsc, osób i rzeczy, które przypominają im o tym zdarzeniu. Nie mogą o nim zapomnieć i muszą się z nimi mierzyć ponownie poprzez retrospekcje lub koszmary. Często odczuwają smutek, przygnębienie, strach lub złość. Mogą również wykazywać negatywne reakcje na coś tak zwyczajnego, jak hałas lub przypadkowy gest albo dotyk. Zespół pourazowy może wystąpić w każdym wieku, niezależnie od płci i wykształcenia, jednak u kobiet zdarza się dwa razy częściej, niż u mężczyzn. Według statystyk PTSD doświadcza co jedenasta osoba w ciągu całego życia. Podczas wojny syndrom pourazowy występował bardzo często wśród żołnierzy na froncie, w czasach I wojny światowej nazywano go „szokiem pociskowym”, a podczas II wojny – „zmęczeniem bojowym”. Obecnie wielu żołnierzy uczestniczących w misjach wojskowych po powrocie do domu wymaga długotrwałej opieki psychiatrycznej i psychologicznej. Często osoba dotknięta traumą nie wie, że cierpi na ptsd. Objawy choroby traktuje jako zjawisko naturalne, wymagające czasu, aby psychiczne rany się są przyczyny zespołu stresu pourazowego (PTSD)?Przyczyną PTSD może być wypadek samochodowy, katastrofa lotnicza, napaść lub przemoc fizyczna, seksualna albo emocjonalna, może pojawić się także u ofiar porwania lub tortur, a ponadto u tych osób, które były ofiarami klęski żywiołowej. Zespół stresu pourazowego występuje ponadto, gdy dana osoba nie jest bezpośrednio ofiarą, ale tylko obserwatorem traumatycznego, emocjonalnego wydarzenia – na przykład świadkiem klęski żywiołowej, aktu terrorystycznego, pobicia, rozboju czy śmierci. Zdarzeniom tym towarzyszą intensywne uczucia: lęku, bezsilności i przerażenia. Jak diagnozować zespół stresu pourazowego (PTSD)?Diagnozowane PTSD jest dosyć złożone, ponieważ obejmuje zarówno sferę fizyczną, jak i psychiczną pacjenta i wymaga spełnienia kilku stresu pourazowego – objawy fizyczne:nadpobudliwość i nadmierna czujność,problemy ze snem,kłopoty z koncentracją i trudności z zapamiętywaniem,drażliwość, stresu pourazowego – objawy psychiczne:ponowne doświadczanie traumatycznego przeżycia poprzez wspomnienia czy powracające koszmary senne,unikanie miejsc, osób i innych rzeczy, przypominających o traumatycznym międzynarodowych klasyfikacjach chorób psychiatrycznych zaburzenia pourazowe pojawiły się dopiero w 1980 roku. Od tego czasu dynamicznie zmienia się rozumienie ich przebiegu oraz mechanizmów, jakie nimi sterują. Obecnie rozpoznanie PTSD opiera się na powiązaniu go z bezpośrednim jednorazowym, ekstremalnie groźnym lub przerażającym wydarzeniem (lub serią takich wydarzeń), przy obecności objawów z trzech głównych kategorii. Należą do nich:ponowne przeżywanie traumatycznego wydarzenia (wydarzeń) w postaci natrętnych wspomnień, retrospekcji lub koszmarów, z towarzyszącymi im silnymi emocjami, zwłaszcza strachu lub grozy oraz silnymi odczuciami fizycznymi,unikanie myśli i wspomnień o wydarzeniu oraz sytuacji i osób o nim przypominających,uporczywe postrzeganie zwiększonego aktualnego zagrożenia, obserwowane np. w nadmiernej czujności i pobudliwości czy zwiększonej reakcji przestrachu na bodźce, takie jak nieoczekiwany te powinny występować minimum przez kilka tygodni oraz znacząco zaburzać funkcjonowanie w życiu prywatnym, zawodowym lub społecznym. Wyodrębniono również nową jednostkę chorobową o nazwie złożony zespół stresu pourazowego (powiązany jest on z przeżywaniem chronicznego stresu w dzieciństwie).PTSD u dorosłychOsoba dorosła, cierpiąca na stres pourazowy, doświadcza ciągłego napięcia oraz wzmożonej wrażliwości – prawdopodobnie jej organizm w ten sposób próbuje przygotować się na ponowne przeżycie traumy. Z tego powodu jej uwaga nakierowana jest na poszukiwanie sygnałów, mogących zwiastować zagrożenie. Sprawia to, że unika ona wszelkich bodźców, przedmiotów i sytuacji, które kojarzą się jej z wydarzeniem traumatycznym. Ciągłe poczucie zagrożenia z czasem upośledza koncentrację, powoduje zobojętnienie, a nawet uczucie wyobcowania. Pacjent zaczyna izolować się od ludzi, rezygnować z dotychczasowych zainteresowań i aktywności. Może stać się nadmiernie drażliwy, wybuchać gniewem lub reagować nieadekwatnie do sytuacji. Ponadto często cierpi na bezsenność i ma problemy z odżywianiem. Można zaobserwować i niej depresję maniakalną oraz szereg innych zaburzeń, np. jedzenie obsesyjno-kompulsywne. Niektóre osoby mogą mieć za sobą nieudane próby samobójcze. Osoba z PTSD odczuwa chroniczne zmęczenie, może mieć bóle niewiadomego pochodzenia, a także dolegliwości związane z układem pokarmowym czy oddechowym. Są to np. bóle kręgosłupa, biegunki i wymioty albo uczucie kłucia w klatce piersiowej. W przypadku podejrzenia PTSD można skorzystać z wielu testów umieszczonych w internecie, które pomogą sprawdzić, czy występują u nas objawy choroby, np. kwestionariusz PTSD – wersja kliniczna (PTSD-K), czy syndrom stresu pourazowego – test dla u dzieciObjawy PTSD u dzieci są podobne do objawów występujących u osób dorosłych, ale mogą ujawniać się w nieco inny sposób. Na przykład najmłodsi w sposób uporczywy powtarzają odgrywanie tragicznego zdarzenia przez zabawę, historie lub rysunki, mające związek z urazem. Często stają się nadpobudliwe, drażliwe, wybuchają płaczem w pozornie nieoczekiwanych sytuacjach. Są nerwowe, mają trudności z koncentracją i zapamiętywaniem. Mogą też bez powodu wybuchać gniewem. Zespół ptsd u dzieci może doprowadzić do wycofania społecznego, zaniku posiadanych umiejętności i wręcz regresji rozwojowej. U dzieci starszych często obserwuje się zaniżoną samoocenę, zachowania autodestrukcyjne lub ryzykowne oraz skłonność do sięgania po substancje psychoaktywne. Do typowych objawów u dzieci należą zaburzenia snu i odżywiania oraz bóle narządów i różnych części ciała. Często obserwuje się również strach przed utratą rodziców. Jak należy leczyć zespół stresu pourazowego (PTSD)?Wyleczenie z PTSD jest długotrwałym, stopniowym procesem, który nie zawsze kończy się sukcesem. Wspomnienia traumy są bowiem tak silne, że towarzyszą często pacjentowi do końca życia. Kluczem do przezwyciężenia objawów stresu pourazowego jest wyeliminowanie poczucia słabości i bezradności. Przeżyta trauma sprawia, że pacjent czuje się bezbronny i bezsilny. Powinien zmienić własną samoocenę. Znaleźć swoje mocne strony, które pomogą mu przetrwać trudne chwile. Można to osiągnąć przez pomaganie innym, np. wolontariat, krwiodawstwo, darowizny na cele charytatywne. Warto dołączyć do grupy wsparcia PTSD. Może to pomóc poczuć się mniej izolowanym i samotnym, a także dostarczyć informacji na temat radzenia sobie z przykrymi objawami schorzenia. Należy zadbać o dobrą kondycję fizyczną, relaks i prawidłowe odżywianie. Należy więcej czasu spędzać z przyjaciółmi i rodziną. Nie wolno sięgać po alkohol i – leczenieRodzaje leczenia stosowane w PTSD obejmują:Terapię poznawczo-behawioralną. Polega ona na stopniowym „wystawianiu się” na uczucia i sytuacje przypominające o traumie oraz zastępowaniu ich spokojniejszym, bardziej wyważonym rodzinna. Pomaga ona osobom bliskim zrozumieć, przez co pacjent przechodzi, co ułatwia wspólne rozwiązywanie wielu farmakologiczne. Często pomaga łagodzić wtórne objawy depresji i pomóc osobie zmagającej się z PTSD?Nie wolno nigdy pozostać obojętnym wobec osoby cierpiącej, należy zawsze starać się jej pomóc, nawet jeśli wydaje się to niemożliwe. Dla osoby, która doświadczyła traumy, powrót do normalnego życia jest niezwykle trudny. Czuje się ona osamotniona, bezwartościowa i bezradna. Możemy to zmienić. Należy zastanowić się, czego potrzebuje cierpiący. Pocieszanie go nie jest najlepszą drogą na stworzenie więzi emocjonalnej. Nie wolno bagatelizować zdarzenia ani używać argumentów, że przecież to nic takiego, że niejedną osobę to spotkało, że przecież żyje. Trzeba pamiętać, że dla niej to był prawdziwy dramat. Jeśli nie chce o tym mówić, nie wolno nalegać, gdy chce mówić o zdarzeniu – trzeba wysłuchać jej ze zrozumieniem. Należy okazać jej wsparcie, ciepło i zrozumienie, ofiarować pomoc. Można proponować wspólne wycieczki rowerowe, wieczorki taneczne, wspólne zajęcia także: Ukończył Wydział Farmacji na Akademii Medycznej w Łodzi otrzymując tytuł magistra farmacji. Uzyskał też stopień MBA kończąc Wyższą Szkołę Kupiecką w Łodzi oraz Paris Business School. Blog — czyli o psychologii zwyczajnym językiem W krzywym zwierciadle myśli, czyli o zniekształceniach poznawczych. „Uważaj, co do siebie mówisz, bo może okazać się, że słuchasz.”Czy człowiek jest słoikiem z dżemem, którego zawartość i skład są oczywiste, więc zasługuje na naklejoną pieczołowicie etykietę? Nie. Jeśli mamy potrzebę, aby czasem ocenić siebie lub drugiego człowieka, nazywajmy i oceniajmy jego zachowanie, a nie osobę. Zamiast powiedzieć: „Ale z Ciebie leń.”, pytajmy: „Nie chciało Ci się tym razem?”(…) Artykuł przedstawia krótką charakterystykę zespołu stresu pourazowego ukazaną z dwóch perspektyw: psychologicznej; pokazane zostały głównie objawy psychopatologiczne, na jakie cierpią pacjenci z tym zespołem. Drugi obszar analizy – na nim głównie skupia się większa część tekstu, przedstawia badania neuropsychologiczne oraz neurobiologiczne, które mogą stać się punktem wyjścia dla zrozumienia objawów i dynamiki samego zespołu. Wyniki te pochodzą zarówno z badań przeprowadzanych za pomocą procedury diagnozy neuropsychologicznej, jak i metod neuroobrazowania: – metodami ukazującymi zmiany w strukturze mózgu i obrazującymi funkcjonowanie mózgu. Została także podniesiona kwestia możliwości wykorzystania tych metod w postępowaniu stresu pourazowego – historiaMimo, iż sam termin „zespół stresu pourazowego” pojawił się na początku lat osiemdziesiątych, takie symptomy, jakie opisuje się u pacjentów z tym rozpoznaniem już dużo wcześniej stały się przedmiotem analizy psychiatrycznej i psychologicznej. Przyjmuję się, że opisywana przez psychoanalityków „nerwica wojenna”, którą rozpoznano u wielu żołnierzy po I wojnie światowej odpowiada objawowo właśnie dzisiejszemu PTSD, zwłaszcza wśród pacjentów, którzy byli weteranami wojny w Wietnamie. Podobne analogie można zauważyć w przypadku badań nad osobami, które przeżyły pobyt w obozie koncentracyjnym. Warto więc zaznaczyć, że to w Europie po raz pierwszy badacze zajmujący się zaburzeniami psychicznymi zwrócili uwagę na to, że silne, traumatyczne przeżycia mogą w pewnym stopniu zaburzyć funkcjonowanie psychiczne człowieka. Kontynuując zainteresowanie tym zagadnieniem członkowie Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego przeszło 20 lat temu zauważyli wśród wspomnianych już weteranów wojny w Wietnamie, trwałe i głębokie zmiany w funkcjonowaniu psychicznym i psychofizycznym. W tym też okresie pojawiły się badania skoncentrowane na rodzaju traumatycznych przeżyć i wynikających z nich konsekwencji psychicznych, ale nie związanych z wojną. Objawy te związane były z przeżytym gwałtem, przemocą wobec dzieci i kobiet. (Burgess, Holmstrom, 1994, Kempe i Kempe, 1979, Walker, 1979).W związku z tym zjawiskiem w psychiatrii i psychologii pojawia się nowa jednostka nozologiczna – zespół stresu pourazowego, znana w literaturze jako Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD). Zespół ten obejmuje zaburzenia psychiczne wynikające z gwałtu, agresywnego napadu, walki frontowej, katastrof komunikacyjnych, oraz tzw. „men-made disorders” (bombardowanie, tortury, obozy koncentracyjne a ostatnio terroryzm). Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (American Psychiatric Association) określa nie tylko co może powodować PTSD, ale także z czym to zaburzenie jest związane, a mianowicie z zagrożeniem życia i towarzyszącą temu ono także permanentnego odtwarzania traumy, a w konsekwencji koszmarnych snów związanych z traumą , przypominania i rozpamiętywania jej, uporczywego unikania – przede wszystkim wspomnień i sytuacji kojarzących się z traumatycznym wydarzeniem i zmniejszeniem ogólnej reaktywności – unikania uczuć, myśli związanych z traumą, przypominania ważnych aspektów traumy, chłodu emocjonalnego w kontaktach interpersonalnych. Dotkliwymi objawami psychofizycznego pobudzenia są zaburzenia z zasypianiem lub snem, trudności w koncentracji, drażliwość, wybuchy gniewu i złości (Lis-Turlejska, 1998a). Często powtarzającym się objawem występującym w PTSD jest silne napięcie wywołane każdym wspomnieniem o wydarzeniu, czy też przedmiotem który się z tym wydarzeniem kojarzy, a także przeżywania nagłego poczucia o intruzywnym charakterze, że wydarzenie znów ma z pracami badawczymi nad PTSD, w USA pojawiają się wystandaryzowane metody pomiaru natężenia jego objawów, diagnozowania ich (The PTSD Checklist-PCL: clinical Administrated PTSD Scale -CAPS; Missisipi Scale ).Badania tego zjawiska wyraźnie wskazują, że przewlekle przeżywany stres wywiera długofalowy wpływ na powstanie zaburzeń psychicznych. Badania te pozwalają również na zrozumienie nie tylko istniejącego schematu funkcjonowania biologicznego związanego z traumą, a także sposobu widzenia świata, osobowości. Schemat ten nie związany jest z podłożem genetycznym, a raczej z długotrwałymi przeżyciami , które spowodowały bezradność (Van der Kolka, McFarlane, 1996).Ci sami autorzy wyraźnie wskazują, że zespół stresu pourazowego jest procesem, który ma w swoim przebiegu etapy:ostrą reakcję pourazową,chroniczną reakcję na traumatyczne zdarzenie orazadaptację organizmu do znoszenia tych autorów i Yehude (1995) cechą charakterystyczną PTSD jest fakt długotrwałego występowania reakcji po pewnym okresie inkubacji objawów, zanim dadzą o sobie znać. Reakcja szoku pojawiającego się bezpośrednio po traumatycznym zdarzeniu nie jest jeszcze zespołem stresu pourazowego. Reakcja ta traktowana jest jako coś naturalnego. Uświadomienia sobie objawów postraumatycznych może mieć szczególne znaczenie w poradzeniu sobie, a nawet w terapii. Trzeba jednak wspomnieć, że coraz częściej podnosi się kwestię pewnych wrodzonych predyspozycji, o charakterze neurobiologicznym, które w znacznym stopniu wpływają na występowanie tego zespołu. Nie do końca uprawnione wydaje się twierdzenie, że tylko czynniki psychospołeczne wpływają na powstanie omawianego zaburzenia, gdyż wówczas wszystkie osoby, które zostały poddane takim negatywnym oddziaływaniom musiałyby przejawiać syndromy PTSD, podczas gdy wiadomo, że tak nie jest. Dlatego też, nie można traktować samego zespołu wyłącznie jako zjawiska w pełni determinowanego czynnikami jednak pod uwagę owe czynniki psychologiczne, wymienia się następujące: wadliwa sieć wsparcia społecznego lub jego brak, osobowość i oczywiście doświadczenie życiowe w znoszeniu cierpienia – czyli sposób i skuteczność w radzeniu sobie z sytuacjami osób ujawniających klasyczne objawy PTSD pojawiają się także pewne symptomy występujące też w innych jednostkach nozologicznych: dystymia, zaburzenia lękowe, kompulsywno-obsesyjne, impulsywne zachowania, nadużywanie i uzależnienie od środków zmieniających nastrój (psychoaktywnych), szereg objawów, które można określić jako somatyzację stanu psychicznego. Syntetycznie ujmując, objawy PTSD obejmują zmiany w regulacji pobudzenia afektywnego, zmiany w zakresie świadomości, koncentracji uwagi i wspomnianą wyżej somatyzację oraz zaburzenia charakterologiczne (Herman, 1998, van der Kolk, 1998b).Dokonując charakterystyki PTSD nie sposób pominąć jeszcze dwóch bardzo istotnych kwestii. Znaczna część autorów traktuje ten zespół jako zaburzenie, w którym podstawowym patomechanizmem jest intensyfikacja reakcji o podłożu lękowym, tym samym wydaje się, że należało by uznać zespół stresu pourazowego za zaburzenie typowo afektywne, wywołane czynnikami egzogennymi. Jednak współcześnie zwraca się również uwagę na poznawcze zaburzenia obserwowane u pacjentów z tym rozpoznaniem (Horner, Hammer, 2002). Należy tu wymienić: wspomnienia o charakterze intruzywnym, to jest takie, które pojawiają się w polu świadomości niezależnie od woli i intencji danej osoby, poza tym obserwuje się ogólny stan, kiedy pacjent nie jest w stanie do końca zapanować na efektywnością funkcjonowania pamięci w tym sensie, że nie może z niej wydobyć tych informacji, które w danej sytuacji mają adaptacyjne znaczenie (np. są niezbędne do zaplanowania jakiegoś zadania), ponadto; nierzedko pacjenci zgłaszją różnego typu zaobserwowane u siebie luki pamięciowe, które przybierają postać psychogennej amnezji. Jako zaburzenie w poznawczej sferze funkcjonowania wymienia się często trudności w koncentracji drugiej strony, trzeba jednak pamiętać, że znaczna większość badań nad pacjentami z PTSD dokonywana jest właśnie na osobach, które zgłaszają się do psychiatrów, psychologów, a więc na jednostkach u których najprawdopodobniej objawy są bardzo nasilone. To skłania do uważniejszego przyglądania się wynikom takich badań, gdyż istnieje niebezpieczeństwo, że obraz symptomów prezentowany w takich opracowaniach jest znacznie przeostrzony i nie wszystkie omawiane tam objawy rzeczywiście występują u wszystkich pacjentów, u których można rozpoznać zespół stresu kwestią podnoszoną w pracach będących analizami skutków długotrwałego przeżywania sytuacji traumatycznych jest persperktywa neuropsychologiczna jaka także okazuje się znajdować swoje miejcse w tych pewien zestaw najczęściej powtarzających się cech i właściwości wykonań wszelkigo rodzaju prób kliniczno-eksperymentalnych, które mogą wejść w zakres diagnozy neuropsychologicznej. I tak na przykład, u badanych weteranów wojny w Wietnamie bardzo często obserwuje się gorszy niż w grupach kontrolnych wskaźnik poziomu kompetencji wzrokowo-konstrukcyjnych. Następnym powtarzającym się wynikiem badań neuropsychologicznych jest obniżenie wyników w podtestach badających natychmiastowe i odroczone przypominanie treści werbalnych (Horner, Hamner, 2002; Bremner, 1993). Istotnie gorsze pod względem jakościowym są wyniki zadań wzrokowo-przestrzennych (wykonania są widocznie uboższe). W trakcie wykonywania wszelkiego rodzaju zadań i próbek klinicznych pacjenci mają większe problemy z koncentracją uwagi, obserwuje się także obniżenie wyników w próbach badających pamięć werbalną i wzrokowo-przestrzenną i w zadaniach, w których trzeba wykazać się umiejętnością rozwiązywania problemów. Jest jednak pewna uwaga dotycząca tego zbioru wyników. Mianowicie, okazuje się, że deficyty poznawcze, o których świadczą wyniki badań neropsychologicznych są tym bardziej nasilone, im częściej objawom PTSD towarzyszą inne zaburzenia psychiczne, takie choćby jak depresja. Może to mieć dość istotne znaczenie w przypadku, gdyby taka analiza neuropsychologiczna byłaby dokonywana na przykład na potrzeby orzecznictwa grupa badań – nad osobami, które nie były weteranami wojennymi, ale ofiarami przemocy, w tym przemocy seksualnej, dostarcza zbliżonych wyników. Na pierwszy plan wysuwają się problemy z funkcjonowaniem pamięci, przypominania bezpośredniego i odroczonego – przede wszystkim treści werbalnych. Co istotne; takie wyniki nie rzadko uzyskiwano badając kobiety, będące ofiarami przemocy seksualnej wiele lat przed dokonywaniem diagnozy neuropsychologicznej – często były to dorosłe osoby, które przez długi czas były molestowane seksualnie w dzieciństwie. Przemawia to bardzo wyraźnie za trwałym charakterem zmian w organizacji życia psychicznego u pacjentów, u których rozwinął się pełnoobjawowy zespół stresu jak problemy pamięciowe są najczęściej diagnozowane metodami neuropsychologicznymi, tak zmniejszenie objętości hipokampa jest najczęściej prezentowanym wynikiem badań z użyciem metod neuroobrazowania. Stopień tego ubytku jest najczęściej wprost proporcjonalny do stopnia trudności pamięciowych. Przyjmuje się, że po kilku latach od sytuacji traumatycznej, u osób z pełnoobjawowym PTSD ubytek ten może osiągnąć około 10 – 12% wcześniejszej objętości. Jego stopień jest też często zbieżny z ogólną „ostrością“ wszystkich innych objawów analizowanego zespołu. Uzyskano różne wyniki jeżeli chodzi o lateralizacje tych patologicznych zmian. Istnieją pewne hipotezy co do przyczyn takich zmian neuroanatomicznych. Sytuacja stresowa powoduje wzrost wydzielania hormonów z grupy sterydów i glikokortykoidów, które trafiając zwrotnie do mózgu po prostu zużywają tlen „przeznaczony“ dla podtrzymania funkcji biologicznych pewnej specyficznej grupie komórek nerwowych – właśnie tych, z których zbudowany jest hipokamp (Niehoff, 2000). Jest to w ogóle jeden z dowodów na to, że tego typu zaburzenia neuronalne mogą być specyficzne tylko dla PTSD, rozregulowanie funkcji osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (wydzielanie adrenaliny) jest specyficzne dla wszelkich reakcji na stres, z drugiej zaś strony długotrwałe „zalewanie“ neuronów hipokampa, – zupełnie proste do wyjaśnienia u pacjentów z PTSD, którzy przecież przeżyli często wiele bardzo silnie stresujących wydarzeń – hormonami takimi jak kortyzol może powodować opisane wyżej zmiany w obrębie tej struktury mózgowej (choć nie wyklucza to wspomnianych wcześniej pewnych neurobiologicznych predyspozycji, które również mogą mieć istotny wpływ na powstanie u danej osoby PTSD) .Coraz częściej w literaturze neurobiologicznej można spotkać doniesienia o badaniach osób z PTSD metodami funkcjonalnymi. Pokazują one dynamikę pracy mózgu, jego działanie. Dają także w zasadzie nimożliwe do zdobycia w inny sposób obrazy tego jak mózg funkcjonuje w danej sytuacji – na przykład, jak reaguje na prezentowane bodźce. Badania te wykazują u pacjentów z zespołem stresu pourazowego zaburzenia funkcjonowania w obrębie kilku obszarów układu limbicznego, jak i okolicach korowych funkcjonalnie i anatomicznie powiązanych z tymi obszarami. Następuje wzrost aktywności tych części mózgu, które odpowiedzialne są za regulację i generowanie emocji oraz pamięci, przy czym towarzyszy temu obniżenie aktywności funkcjonalnej przedniego zakrętu obręczy. Takie wyniki mogą stanowić neurofizjologiczną podstawę efektu zwanego flashback – opisywanego często u pacjentów z PTSD nagłego, intruzywnego nawrotu wspomnień, lub też wizji sytuacji traumatycznej (Hamner i in., 1999). Struktury przedniego zakrętu obręczy są zaangażowane w obrót informacji na kręgach funkcjonalnych – zwłaszcza czołowych korowo-podkorowych – oraz wzbudzenie innych okolic korowych. Uczestniczy też w kontroli i hamowaniu pobudzeń płynących z części podkorowych mózgu do kory. Dlatego osłabienie funkcjonowania tej struktury może spowodować pogorszenie kontroli korowej nad obszarami związanymi z procesami emocjonalnymi i pamięcią. Warto także przywołać badanie, w którym wykorzystano możliwość obserwacji pracy mózgu w trakcie ekspozycji bodźców związanych z urazowym wydarzeniem. Okazało się, że w takiej chwili istotnie zwiększa się przepływ krwi w prawostronnych obszarach limbicznych i paralimbicznych, w prawej korze wyspy (wewnętrzna – przyśrodkowa część kory płata skroniowego) oraz zmniejszenie regionalnego przepływu krwi po lewej stronie w obrębie struktur skroniowych i obszaru Broca. Gdyby w tym momencie nawiązać do koncepcji asymetrii funkcjonalnej procesów regulujących emocje, to można stwierdzić iż u pacjentów z PTSD przeważa nie do końca uświadomione, przetwarzanie niewerbalizowalnych bodźców emocjonalnych; głównie tych o negatywnym charakterze. Wzrost regionalnego przepływu krwi w przedniej części kory przedczołowej, tylnych obszarach obręczy i korze ruchowej obserwowane były u kobiet molestowanych seksualnie w dzieciństwie, poza tym obserwuje się nagły wzrost przepływy krwi w projekcjach wzgórzowo-korowych w trakcie fenomenologicznie odczutego przeżycia typu flashback (Horner, Hamner, 2002).Podobnych doniesień jest jeszcze wiele, w tym momencie jednakże ważne jest co one oznaczają dla funkcjonaowania pacjenta z zespołem stresu pourazowego. Ogólnie rzecz biorąc, mózg takich osób funkcjonuje w pewien szczególny sposób. Aktywność obszarów podkorowych dominuje nad aktywnością korową mózgu. Efektem takiej organizacji funkcjonalnej jest właśnie cały zestaw objawów PTSD. Osoba z tym zespołem nie jest do końca zdolna zapanować nad swymi przeżyciami ani nad intruzywnymi wspomnieniami traumy, nie jest w stanie tak jak osoba bez owego zespołu krytycznie podejść i przepracować negatywnych reakcji emocjonalnych, jej możliwość refleksji nad wydarzeniami jest prawdopodobnie w jakimś stopniu ograniczona, na pewno też dużo trudniej jest jej nabrać do takich wydarzeń jakiegokolwiek dystansu, tym samym powrócić do stanu „normalnego“ funkcjonowania. Traumatyczne wydarzenia są po prostu „na stałe“ wbudowane w jej sposób postrzegania rzeczywistości i przeżywania swoich tu po krótce zagadnienie ma niejako dwie dalsze konsekwencje. Po pierwsze; diagnoza neuropsychologiczna może okazać się bardzo użyteczna w uzyskaniu pełnego zespołu objawów jaki jest charakterystyczny dla PTSD. Nie wykluczone, że może ona zostać wykorzystana w procedurze opiniowania sądowo-psychiatrycznego, psychologicznego w przypadku ofiar przemocy, u których można zaobserwować syndromy drugie zaś, samo zagadnienie może się okazać bardzo cenne i interesujące z czysto poznawczego punktu widzenia, dlatego, że jest bardzo dobrym przykładem tego, iż wydarzenia psychospołeczne mogą wywołać pewne zmiany w strukturze funkcjonalnej mózgu. Niestety, duża część psychologów, którzy są przeciwni uwzględnianiu w koncepcjach psychologicznych czynników neurobiologicznych i ich wpływu na organizację zachowania często są przekonani, że pod pojęciem „czynniki neurobiologiczne“ rozumie się tylko prosty determinizm genetyczny. Podczas gdy perspektywa neurobiologiczna często odwołuje się właśnie do takich zjawisk kiedy to organizacja mózgu wpływa na zachowania i w znacznym stopniu je determinuje, ale sama nie musi być wcale zdeterminowana tylko wpływami genetycznymi, – przeciwnie – może być w jakimś stopniu wynikiem wpływów o charakterze zakończenie można dodać, że powrót do zdrowia ofiar przemocy, czy też jakiejkolwiek traumy uzależniony jest od historii zaburzeń psychicznych w rodzinie, wczesnej traumatyzacji, wielkości stresu, czasu jego trwania i intensywności, zależy też od przygotowania do znoszenia stresu oraz rodzaju reakcji na czynnik stresujący. Zależy również od właściwej psychofarmakoterapii i psychoterapii (Shalev, 1995).Literatura:Bremner J. D., at all.: Deficits in short-term memory in posttraumatic stress disorder. American Journal of Psychiatry 1993, 150, A. W. Holmstrom.: Rape trauma syndrome. American Journal of Psychiatry 1974, 131, M. B., Lorbeumbaum J. P., George M. S.: Potential role of the anteriorcingulate cortex in PTSD: Review of hypothesis. Depression and Anxiety 1999, 9, J. L.: Przemoc: Uraz psychiczny i powrót do równowagi. Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne M. D., Hamner M. B.: Neurocognitive functioning in posttraumatic stress disorder. Neuropsychology Review 2002, 12, R. S., Kempe C. H.: Child abuse. Cambridge, Ma; Harvard University Press. M.: Współwystępowanie nadużywania/uzależnienia od alkoholu i zespół stresu pourazowego (PTSD). Nowiny Psychologiczne 1998, 2 , M.: Traumatyczny stres. Koncepcje i badanie. Warszawa: PAN A., Yehude R.: Resilience vulnerability and the course of posttraumatic reactoins. W: Traumatic stress: effects of overwhelming experience on mind, body, and society. Red.: B.,A. Van der Kolk, A.,C., McFarlane. New York: The Guilford Press D.: Biologia przemocy. Poznań: Media Rodzina A.,Y.: Stress versus traumatic stress: From acute homeostatic reactions to chronic psychopathology. W: Traumatic stress: The effects of overwhelming experience on mind, body, and society. Red.: B., A. Van der Kolk, A.,C. McFarlane New York: The Guilford Press der Kolk B.,A., The body keep the score: Approaches to the psychobiology of posttraumatic stress disorder. W: Traumatic stress: The effects of overwhelming experience on mind, body, and society. Red.: B., der Kolk, A.,C., McFarlane. New York: The Guilford Press der Kolk B., A.: The psychobiology of PTSD. Journal of Clinical Psychiatry, 1997,58, L.: The battered women. New York: Harper & Row tekstu: Paweł Krukow, dr Lipczyńskirecenzenci: hab. Anna Herzyk Czy dręczą Cię złe wspomnienia z dzieciństwa?NieZdarza się, że przypominam sobie różne nieprzyjemne chwileTak, staram się nie myśleć o tamtych czasachCzujesz emocjonalne wyczerpanieBrakuje Ci zainteresowania życiem i wydarzeniami?Nie, nadal jestem wesołySą takie okresyTak, czuję toOceń, jak bardzo Twój sen jest cichyTwoja praca wiąże się z katastrofami i incydentamiCzy masz straty pamięci?NieCzasami wydaje mi się, że nie pamiętam niektórych wydarzeńDzieje się to okresowoJak bardzo jesteś stabilny emocjonalnie?Czy doświadczasz niewytłumaczalnej agresji?Nie myśl takWystępują krótkie wybuchy gniewuTak, nie rozumiem dlaczegoCzęsto cierpisz na bóle głowy lub brzuchaCzęsto przypominasz sobie jakieś wydarzenieNie, staram się niczego nie mieć obsesjiCzasami przypominam sobie to samo przez cały dzieńTak, cały czas myślę o tym samymJak bardzo ostatnio jesteś samowystarczalny?Wiele rzeczy może przypominać o strasznym wspomnieniu: kolory, zapachy, otoczenie, swój niepokójCzy masz ataki paniki?Co to jest?RzadkoCzęstoZmniejszyła się Twoja aktywność fizyczna, odczuwasz starasz się uleczyć ból wspomnień alkoholem, pigułkami?NieCzasami, ale staram się nie nadużywaćTak, nie dam rady samJest mało prawdopodobne, że masz to zaburzenieJesteś spokojny, umiesz się bawić i zostawić za sobą przeszłość. Tak trzymaj! Życzę dalszego szczęścia i dobrego samopoczucia! Udostępnij wynik testu, aby Twoi znajomi też mogli się sprawdzić;)Twoje wspomnienia stają Ci na drodzePrawdopodobnie w przeszłości wydarzyło się coś, co cię zmieniło. Żyjesz, ale wspomnienia okresowo przypominają ci o tym bólu. Jeśli ci to przeszkadza, odwiedź psychoterapeutę, prawdopodobnie poprawi to twoją kondycję. Udostępnij wynik testu, aby Twoi znajomi też mogli się sprawdzić;)Prawdopodobnie masz dużo traumyJakieś wydarzenie pozbawiło Cię spokoju i prawdopodobnie nie możesz wrócić do swojego starego życia. Są szanse, że masz PTSD. Zapewne profesjonalna pomoc psychoterapeuty pomoże Ci przez to przejść i poprawić swój stan. Życzę szczęścia i dobrego samopoczucia! Udostępnij wynik testu, aby Twoi znajomi też mogli się sprawdzić;)

zespół stresu pourazowego test